نشریه مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری
پیاپی 18 (بهار 1403)

از دیدگاه قرآن کریم حیات حقیقی از آن خداوند است و همه موجودات بهره ای از آن را دارا می باشند. جهان خلقت مظهر رحمت رحمانی پروردگار است و مسیری است که از طریق آن هر موجودی به کمال خویش دست می یابد. یکی از راه های رسیدن به کمال رسیدن به حیات طیبه است. حیات طیبه یکی از مقولات بنیادی در اندیشه بشر معاصر است. مسلمانان و غیرمسلمانان از منظر خاص خود این موضوع را مورد مطالعه قرار داده اند. با توجه به اهمیت و جایگاه والایی که این مساله نزد دین مقدس اسلام دارد؛ شناخت و تلاش برای رسیدن به آن، نتایج متفاوتی برای هر انسانی در بر خواهد داشت. در این پژوهش ابتدا به ذکر معنای حیات طیبه انسانی از دیدگاه مفسران و بزرگان دین می پردازیم، سپس به بررسی وجوه مختلف حیات در قرآن کریم و جایگاه حیات طیبه در قرآن می پردازیم. امید است تصویری هر چند کوتاه را برای خوانندگان این مقاله فراهم آوریم تا با معنا و مفهوم حیات طیبه آشنایی بیشتری پیدا کنند.

هدف تحقیق حاضر اثر بخشی خودتنظیمی عاطفی در کاهش میزان اضطراب در بیماران مبتلا به ام اس عضو انجمن شهر تهران بود. جامعه آماری کلیه بیماران مبتلا به ام اس که عضو انجمن بودند و حجم نمونه تحقیق 40 نفر بود که با روش نمونه گیری ساده انتخاب و در دو گروه آزمایش وگواه گمارده شدند.ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه اضطراب بک بود. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود، که پس از انتخاب تصادفی گروه آزمایش و گواه ،مداخله آموزشی برروی گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای اجرا گردید. پس از اتمام برنامه آموزشی از هر دو گروه پس آزمون و آزمون پیگیری یک ماه پس از اجرای پس آزمون گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد .یافته ها نشان داد که 69/41 =F در سطح معناداری 05 /0≤ P معنادار است، یعنی تفاوت مشاهده شده بین میانگین نمرات پس آزمون اضطراب در گروه آزمایش و کنترل، معنادار می باشد. به عبارتی آموزش خودتنظیمی عاطفی توانسته است بر کاهش اضطراب بیماران ام اس تاثیر بگذارد. مقدار این تاثیر در گروه نشان دهنده این است که 23 درصد از کاهش اضطراب بیماران ام اس در پس آزمون ناشی از تاثیر آموزش خودتنظیمی عاطفی است. توان آماری 96/0 نیز نشان می دهد که حجم نمونه برای تحلیل ها کافی بوده است..

هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی و طرحواره های هیجانی با اضطراب فراگیر در زنان شاغل امور مالیاتی شهر تهران است. پژوهش حاضر از نظر هدف جزء پژوهش های توصیفی -همبستگی می باشد که با استفاده از پرسشنامه هوش هیجانی گلمن (2001)، پرسشنامه استاندارد طرحواره های هیجانی لیهی (1390) و پرسشنامه اختلال اضطراب فراگیر (GAD-7) اسپیتزر و همکاران (2006) اجرا شد جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان زن شاغل در امور مالیاتی شمال تهران بود روش نمونه گیری و حجم نمونه: روش نمونه گیری بصورت در دسترس بود و تعیین حجم نمونه طبق فرمول کوکران به تعداد 185 نفر انتخاب شد به منظور تجزیه و تحلیل در سطح توصیفی از شاخص های مرکزی و جدول فراوانی و درصد برای متغیرهای جمعیت شناختی و جهت تعیین نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف تک نمونه ای استفاده شد و در بخش استنباطی نیز به تحلیل و بررسی فرضیه های پژوهشی با استفاده از آزمون آماری (ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره) پرداخته شد. یافته ها نشان داد که عوامل هوش هیجانی و طرحواره های هیجانی با اضطراب فراگیر در سطح 5 درصد رابطه معنادار دارند.

اختلال ناخن جویدن، یک بیماری مزمن، با ماهیتی تکراری و اجبارگونه است که در کودکان و بزرگسالان جوان دیده می‎شود و عوامل استرس زا و مشکلات خانوادگی در تشدید آن نقش اساسی دارند. پژوهش حاضر در سال تحصیلی 1403-1402 در دبستان دخترانه زینبیه کرمانشاه و در پایه پنجم انجام شده است. هدف پژوهش، بهبود اختلال ناخن جویدن و اصلاح رفتار جمع گریزی دانش آموز مورد پژوهش است. روش تحقیق کیفی و از نوع آموزش پژوهی و از نظر هدف کاربردی است. جهت رسیدن به هدف پژوهش، پس از بررسی و اعتباربخشی، راه حل ها به صورت موقت تعیین و اجرا شدند برای گردآوری داده ها از ثبت سیاهه رفتاری آزمودنی نظیر مشاهده، مصاحبه، مطالعات میدانی، هم‏اندیشی با کادر مدرسه و همکاران، مطالعه کتب، مقالات و مجلات مختلف استفاده شد. اقدامات انجام گرفته جهت بهبود اختلال ناخن جویدن و اصلاح رفتار آزمودنی، هنردرمانی، بازی‎درمانی، محبت‎درمانی، دادن مسئولیت، اعتمادسازی و... است. یافته‎ها نشان داد که هنردرمانی، بازی‎درمانی و محبت‎درمانی از جمله موثرترین تکنیک‎های درمان اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان است که علاوه بر درمان اختلالات، در سایر ابعاد زندگی وی نیز موثر است.

پژوهش حاضر تاثیر یادگیری مشارکتی و یادگیری سنتی را بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان پایه اول متوسطه مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوالهاست که آیا یادگیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی درس ریاضی نسبت به یادگیری سنتی موثرتر است؟ آیا یادگیری مشارکتی در تثبیت یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد؟ به این منظور از بین مراکز آموزشی شهر ایلام به صورت تصادفی دبیرستان شهید مطهری انتخاب گردید و از بین سه کلاس اول این مرکز به شکل تصادفی ساده یک کلاس به عنوان گروه آزمایش (30 نفر) و یک کلاس به عنوان گروه گواه (31 نفر) انتخاب گردیدند، ابتدا از هر دو گروه پیش آزمون درس ریاضی گرفته شد که با استفاده از آزمون T و نرم افزار SPSS مشخص شد از نظر آماری تفاوت معناداری بین دو گروه وجود ندارد و دو گروه همگن هستند سپس در گروه آزمایش، آموزش به شیوه مشارکتی و در گروه گواه آموزش به شکل سنتی ارائه گردید بعد از مدت دو ماه و تدریس فصل دوم کتاب، پس آزمون از هر دو گروه گرفته شد. نتایج بدست آمده بیانگر تفاوت معنادار (p</0005) بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون درس ریاضی دو گروه کنترل و آزمایش می باشد، و از طرفی بین نمرات آزمون پیگیری درس ریاضی دو گروه تفاوت معنادار (p</005) وجود دارد و افزون بر آن مشخص شد بین میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان قوی و متوسط از نظر آماری تفاوت معناداری وجود ندارد ولی بین میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان قوی و ضعیف و همچنین متوسط و ضعیف تفاوت معناداری وجود دارد.

اثر رویکرد رفتار درمانی شناختی بر کاهش ناگویی هیجانی و باورهای فراشناختی .

روش تحقیق :

 پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری اطلاعات، تحقیقی توصیفی – پیمایشی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهشی شامل روش پژوهش آزمایشی (طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل برابر) که نمونه تحقیق شامل 30 نفر از زنان مبتلا به افسردگی که بصورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند . ابزار پژوهش پرسشنامه استاندار بوده است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره مانکوا و آنکوا استفاده شده است.

یافته های تحقیق:

 رویکرد رفتار درمانی شناختی باعث کاهش ناگویی هیجانی و باورهای فراشناختی زنان مبتلا به افسردگی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد.

اثربخشی رویکرد رفتار درمانی شناختی بر ناگویی هیجانی و باورهای فراشناختی در زنان مبتلا به افسردگی تاثیر قابل ملاحظه داشته است.

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه بین تعهد زناشویی با صفت بخشندگی، نشخوار فکری و باورهای ارتباطی زوجین انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه زوجین مراجعه کننده به مراکز خدمات روانشناختی شهر اراک در سال 1397 بود، بدین منظور حجم نمونه شامل 140 نفر از زوجین مراجعه کننده به مرکز خدمات روانشناختی بهاران شهر اراک می باشد که براساس جدول مورگان تخمین زده شد و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه استاندارد تعهد زناشویی آدامز و جونز (1996)، پرسشنامه بخشایشگری میان فردی احتشام زاده و همکاران (1389)، مقیاس پاسخ های نشخوار فکری نولن هوکسما (1991) و پرسشنامه باورهای ارتباطی ایدلسن و اپستین (1982) بود و به منظور تحلیل داده ها از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان و آزمون ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. نتایج نشان داد که ضریب همبستگی چندگانه بین متغیرها 54/0 و ضریب تعیین تعدیل شده 57/0 است. براساس نتایج، صفت بخشندگی، پیش بینی کننده معناداری برای متغیر تعهد زناشویی می باشد و در سطح معناداری 01/0 با ضرایب بتا 40/0، به صورت مثبت، تعهد زناشویی را پیش بینی کرده است. همچنین، نشخوار فکری و باورهای ارتباطی توقع ذهن خوانی، کمال گرایی جنسی، باور به تفاوت های جنسیتی و باور به عدم تغییر همسر، پیش بینی کننده معناداری برای متغیر تعهد زناشویی می باشند و در سطح معناداری 01/0 به ترتیب با ضرایب بتا 22/0-، 20/0-، 19/0-، 26/0- و 38/0-، به صورت منفی تعهد زناشویی را پیش بینی کرده اند. همچنین ضرایب بتا نشان داد که متغیر صفت بخشندگی با ضرایب بتا 40/0، دارای شدت پیش بینی بالاتری برای متغیر تعهد زناشویی می باشد.

پیشرفت و توسعه هر جامعه به چگونگی و کیفیت آموزش و پرورش آن بستگی داشته و کیفیت آموزشی نیز به نوبه خود به عوامل متعددی مانند مدیریت کلاس درس وابسته می باشد. مدیریت کلاس درس یکی از مهمترین چالش ها و دغدغه های آموزشی در مدارس و دانشگاه هاست. مدیریت کلاس، یعنی کلیه تلاش ها و فعالیت های مدرس برای سرپرستی فعالیت های کلاس درسی است که شامل تعاملات اجتماعی، رفتار فراگیران و یادگیری می باشد. مدیریت کلاس درس، فرایندی مشتمل بر چهار فاکتور طراحی پیشرفته، اجرا، ارزیابی در طول اجرا و ارزیابی نهایی است که در آن عوامل مربوط به فراگیران و محیط آن ها لحاظ شده و به پیشرفت تحصیلی فراگیران ختم می شود.هدف از انجام این تحقیق ارزیابی ارتباط سند تحول مدارس با شاخص های خود راهبری و خلاقیت می باشد.روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع تحلیل محتوا می باشد و به بررسی میزان انطباق سند تحول مدارس با شاخص های خود راهبری و خلاقیت می پردازد برای رسیدن به هدف پژوهش از روش تحقیق توصیفی استفاده می شود و برای بررسی محتوای آشکار پیام های موجود در یک متن می توان از روش تحلیل محتوا به صورت توصیفی استفاده کرد.نتایج نشان داد که از مجموع هفت سند مدارس که اکثر آن یعنی پنج مورد آن یعنی موردهای یک، دو، سه، پنج و هفت به این شاخصه ها توجه نداشته اند و تنها در دو مورد آن یعنی موردهای هدف های کلان مورد چهار و هدف های عملیاتی و راهکارها در مورد 6 توجه معناداری به این شاخصه ها شده است.

هدف این پژوهش نقش خوش بینی در پیش بینی اضطراب امتحان در دانش آموزان بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم منطقه 2 تهران در نیمه اول سال تحصیلی 1403-1402، بود. جامعه آماری برابر 8597 نفر بود که حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 367 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. در این پژوهش از پرسشنامه های اضطراب امتحان فریدمن (1997) و خوش بینی تحصیلی اسچنن- موران و همکاران (2013) جهت جمع آوری داده ها استفاده گردید، داده ها مورد تحلیل آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون قرارگرفت. نتیجه تحلیل یافته ها نشان داد که بین خوش بینی تحصیلی با اضطراب امتحان در دانش آموزان رابطه معکوس و معناداری در سطح (05/0‹p) وجود دارد. همچنین نتایج آزمون رگرسیون یک متغیره نشان داد، با توجه به F برابر با 097/27 در سطح (01/0> p معنی دار شده است به این معنی که متغیر خوش بینی تحصیلی به خوبی تغییرات متغیر اضطراب امتحان دانش آموزان را تبیین می کنند و بتای (Beta) خوش بینی (590/0-) دست آمده درسطح (01/0> p) معنی دارگردید، بدین معنی که خوش بینی تحصیلی بالا به عنوان متغیر پیش بین (مستقل) بر کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان دختر متوسطه دوم شهر تهران موثر بوده است.